Hürriyet yazarı Noyan Doğan, zamlar arasındaki farkı köşesine taşıdı ve ek formülleri anlattı.
Doğan’ın yazısının tamamı şöyle:
“Günlerdir okuyuculardan, ‘emekli maaşlarında artış olacak mı, memur emeklisiyle işçi emeklisi arasındaki fark kapatılacak mı, seyyanen zam yapılacak mı?’ diye çokça soru alıyorum. Özellikle işçi ve Bağ-Kur emeklileri memur emeklileri ile aralarındaki zam farkına tepkili. Önce, tepkilerin nedenine değineyim.
Açıklanan enflasyonla birlikte emeklilerin maaş zamları da belli oldu. Memur emeklileri, 2023’ün ağustos ayında yapılan toplu sözleşmeye göre 2024’ün ocak ayında yüzde 15 zam alacaklardı, enflasyondan kaynaklı fark oluşursa da bu fark maaş zammına yansıtılacaktı. Toplu sözleşme zammının üzerine enflasyon farkı da eklenince, memur emeklilerinin ocak zamları yüzde 49.25 oldu. İşçi, Bağ-Kur emeklileri ise geçmiş altı aylık enflasyona göre zam aldıklarından, 2023’ün temmuz-aralık enflasyonu da yüzde 37.57 açıklandığından; bu kesimin maaş zammı yüzde 37.57’de kaldı.
Hal böyle olunca da iki kesim arasında 11.68’lik zam farkı oluştu. İşte SSK, Bağ-Kur, tarım emeklileri bu farka tepkili. Bu farkın oluşma nedeni de 2024-2025 dönemini kapsayan toplu sözleşmede yüzde 15 ile en yüksek zammın, bu yılın ocak ayında verilmiş olması ve bunun da üzerine yüksek bir enflasyon farkı oluşması. Mesela önümüzdeki dönemler daha farklı olacak. Memur emeklileri, toplu sözleşmeye göre bu yılın temmuz ayında yüzde 10, 2025’in ocak ayında yüzde 6, temmuz ayında ise yüzde 5 zam alabilecekler; enflasyon farkı oluşursa da maaş zammına yansıtılacak.
İLK DEFA ARADAKİ FARK AÇILDI
Peki, ilk defa mı memurlar ile işçi ve Bağ-Kur emeklileri arasında böyle bir fark oluşuyor? Üşenmedim, geçmiş yedi yıla baktım. Yedi yılın tamamında da iki kesim arasındaki zam farkı; bir puan, bilemediniz en fazla iki puan olmuş. Sadece 2022’nin ocak ayında memur emeklilerine refah payı adı altında fazladan yüzde 2.5’lik artış yapılınca zam oranı yüzde 30.95’e çıkmış; işçi emeklileri ise yüzde 25.47 zam alınca arada 5.48’lik bir fark oluşmuş. Ama aynı yıl SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin de en düşük maaşları artırılmış. Buna karşın 2023 yılının hem ocak hem de temmuz ayında alının kararla her iki kesimin maaş zamları eşitlendi; tüm emeklilere ocak ayında yüzde 30, temmuz ayında da yüzde 25 eşit zam yapıldı. Özetle, emekli iki kesim arasında bu yılın ocak ayına kadar hiç bu oranda büyük bir fark olmamıştı.
REFAH PAYI VERİLECEK Mİ?
Gelelim, aradaki bu farkın kapatılmasına yönelik bir çalışma olup olmadığına. Bir çalışma var ama bu farkın ne yönde kapatılacağı yönünde kesinleşen bir şey yok. Sadece masada formüller var. Nedir bunlar; anlatayım.
Formüllerden biri, işçi ve Bağ-Kur emeklilerine 11.68’lik refah payı verilerek, bu kesimin maaş zammının yüzde 49.25’e yükseltilip, 2023’te olduğu gibi tüm emeklilerin maaş zamlarının eşitlenmesi. Bir başka alternatif, işçi ve Bağ-Kur emeklilerinin maaş artışlarının yüzde 49.25 değil de yüzde 45’ler seviyesinde tutulacak olması. Nitekim 2022 yılında da benzer durum yaşanmış, iki kesim arasında 4 puanlık memur emeklileri lehine durum oluşmuştu.
EN DÜŞÜK EMEKLİ AYLIĞINDA ARTIŞ
İşçi ve Bağ-Kur emeklileri konusunda atılacak bir adım da en düşük emekli aylığının artırılacak olması. 2022 yılında en düşük emekli aylığı önce 2.500 liraya, ardından 3.500 liraya çıkarılmış; 2023’ün başında ise 5.500 liraya, nisan ayında da 7.500 liraya yükseltilmişti. 2023’ün temmuz ayında ise en düşük emekli aylığı artırılmamış, 7.500 lira olarak uygulanmaya devam etmişti. Şimdi ise en düşük emekli aylığının artırılması gündemde. Ne kadar olur derseniz; 10.000 ila 11.000 lira arasında bir rakam olması ağır basan senaryo. Malum, en düşük emekli aylıklarında yapılan iyileştirmeler Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanıyor, emeklinin kök maaşına yansımıyor.
Yukarıda bahsettiğim her iki formülün birlikte uygulanması da gündemde. Yani, hem işçi ve Bağ-Kur emeklilerinin maaş zamlarının yüzde 45 seviyesine çıkartılması hem de en düşük emekli aylığının 10.000 liraya yükseltilmesi de düşünülüyor.
MAAŞLARA NE ZAMAN YANSIR?
Masadaki formüllerden biri de işçi ve Bağ-Kur, tarım emeklilerine artı bir refah payı verilmeyip, yüzde 37.57’lik zammın devam etmesi ancak en düşük emekli aylığının 11 bin liralara çıkarılması. Bahsettiğim formüllerin hepsi, üzerinde düşünülen, maliyet hesabı yapılan konular. Altını çizeyim, kesinleşmiş bir durum henüz yok.
Emeklilere refah payı verilmesine, en düşük emekli aylıklarının artırılmasına karar verilirse emekliler yeni zamlı maaşlarını ne zaman alır?
Bu iş için kanuni düzenlemeye ihtiyaç var. Meclis, 16 Ocak’ta açılacak. Dolayısıyla kanun tasarısının hazırlanması, görüşülmesi, Meclis gündemine gelmesi, onaylanması bir süreç alacağı ve bu süreç içinde de emeklilerin ocak maaşları hesaplarına yatırılacağı için; yapılacak iyileştirmeler bu maaşlara yetişmeyecektir. Düzenleme yapıldıktan ve yasa çıktıktan sonra aradaki fark hesaplara yatırılır ki, bu da ocak ayının sonunu ya da şubat başını bulabilir.”
